کد مطلب:27880 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:114

چگونگی شکل گیری مراسم و ابلاغ












مردمان، همراه پیامبر خدا حج گزارده اند و اینك آهنگ خروج از مكّه دارند. حجگزاران، انبوه انبوه، در قالب قافله ها از مكّه بیرون می روند و راهیِ دیار خویش می شوند. پیامبرصلی الله علیه وآله نیز چنین كرده است.

پیامبر خدا به وادی «خُم» نزدیك می شود؛ سرزمینی ناهنجار و بسیار گرم.[1] پیك الهی بر ابلاغ پیام خداوند، تأكید می كند. پیامبرصلی الله علیه وآله در وادی «خم» از حركت باز می ایستد و دستور می دهد آنان كه پیش رفته اند، باز آیند و بازماندگان فرا رسند.

سرزمین، غیر مسكونی و ناهنجار، هوا بسی گرم و فضا آتشین است. پیامبرصلی الله علیه وآله دستور می دهد كه از جهاز شتران، جایگاهی بلند سامان دهند، بدان گونه كه همه صدای او را بشنوند و به هنگام سخن، او را ببینند.

چنین می كنند. نماز ظهر گزارده می شود. پیامبرصلی الله علیه وآله دستور می دهد كه همگان گرد آیند. جمعیت، فشرده می شود. حرارت به اوج خود رسیده است و از تابش آفتاب، سراسر بیابان، زبانه می كشد. مردمان از جامه ها، رداها و از هر آنچه امكان داشته است، سایه بانَكی دست و پا كرده اند تا مگر اندكی از حرارت آفتاب و سوزش آن كاسته شود.

در چنین هنگامی سخت و فراموش ناشدنی، پیامبرصلی الله علیه وآله در پیش دید ده ها هزار[2] مسلمان حجگزار، بر جهاز شتران بر می آید و سخن آغاز می كند و حمد و ثنای خداوند می گوید. سپس بارها از مردم بر سختكوشی، ابلاغ، اندرزگویی و كوتاهی نكردن خویش در ابلاغ حق، و... گواهی می گیرد و سرانجام، در حالی كه دست مولاعلیه السلام را گرفته و فراز آورده - بدان سان كه سپیدی زیر بغل آن دو نمایان است -، می فرماید:

هر كه من مولای اویم، علی مولای اوست.

اكنون باید بنگریم كه پیامبرصلی الله علیه وآله با این همه تمهید، در فضایی بدان گونه، در میان جمعی بدان سان و با تأكید بر مطرح شدن سخن در همان جا و با همان حال و هوا، چه گفته و از آن، چه چیزی اراده كرده است. دوستی علی علیه السلام را؟ پیامبرصلی الله علیه وآله كه در هنگامه عظیم این حج، بارها سخن گفته و از جمله بر «مودّت» اهل بیتش تأكید كرده بود، از نگه داشتن این همه انسان در آن جوّ آتشین و شنوانیدن این پیام به آنان و تأكید بر رساندن آن به دیگران، چنین قصد داشت كه:«علی را دوست بدارید»؟ مگر دوست داشتن علی علیه السلام، نیازمند توصیه است؟! او سرآمد مؤمنان و برجسته ترین چهره این مكتب است و مؤمنان، همه مأمور به دوست داشتن یكدیگر و نهایتاً مأمور به دوست داشتن علی علیه السلام هستند. آیا گفتن این موضوع، نیاز به این همه تمهید داشت؟!

در بخش چهاردهم این دانش نامه، احادیث «مهرورزی به علی علیه السلام» خواهد آمد؛ اما تأكید داریم كه آنها نیز آهنگی بس فراتر و مقصودی بس عظیم تر از دوستی صوری و عادی دارند.

با این كه بارها بر دوستی علی علیه السلام تأكید و تصریح شده بود، چه نیازی به این همه رنج بردن و سختی دیدن مردمان بود كه بمانند و حرارت بچشند تا بشنوند كه:«علی را دوست بدارید»؟

این همه، نشانگر آن است كه پیامبر خدا از آن كلام، پیامی فراتر، سخنی نقش آفرین تر و مقصودی فرازمندتر داشت و به همین دلیل نیز آن صحنه به یادماندنی را، به امر الهی سامان داد و یك بار دیگر، ولی گویاتر، فراموش ناشدنی تر و بر جان ها جایگیرتر، پیامش را فریاد كرد. آیا هیچ خِردی از آن همه تمهید و تأكید، جز این می فهمد و هیچ خِردی، آن توجیه ناموجّه را برمی تابد؟!

إِنَّ فِی ذَ لِكَ لَذِكْرَی لِمَن كَانَ لَهُ و قَلْبٌ أَوْ أَلْقَی السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِیدٌ؛[3].

بی گمان، در آن برای كسی كه صاحبْ دل باشد یا گوش شنوا داشته و شاهد باشد، پند است.









    1. وفیات الأعیان:231/5 «و این درّه به ناهمواری و شدّت گرما توصیف شده است».
    2. درباره عدد حاضران در واقعه غدیر خم، اقوال، گوناگون است، از جمله:1300 و 10000 نفر در مناقب آل أبی طالب (26/3( 10000 و 12000 نفر در تفسیر العیّاشی (153/333/1 و 17000 143/329) نفر در جامع الأخبار 40000 و( 47/ 52) و 70000 و 90000 و 114000 و 124000 نفر در السیرة الحلبیّة 70000 و( 3/ 257) نفر در الاحتجاج (32/134/1) و 120000 نفر در تذكرة الخواصّ (30). ر. ك:الغدیر:9/1، بحار الأنوار:139/37 و 158 و 165.
    3. ق، آیه 37.